ინფლაციის საიდუმლო

ამ პოსტერს თუ შევხედავთ, დავასკვნით, რომ შევარდნაძის პერიოდი ჯობდა დღევანდელ პერიოდს?

ნუთუ ეს შესაძლებელია? შევარდნაძის პერიოდში საქართველოს მოქალაქეებს მეტი ცივილიზაციური მონაპოვარი გვქონდა ვიდრე დღეს გვაქვს? - არა! ან შევარდნაძის პერიოდში უფრო მეტი საშუალება იყო საკუთარი თავის რეალიზებისთვის ვიდრე დღეს? რა თქმა უნდა, არა! მაშ, როგორ შეგვიძლია "შევეკამათოთ" პოსტერზე მოცემულ ინფორმაციას?  

1.3 იყო ლარის პირველი ოფიციალური გაცვლითი კურსი დოლართან მიმართებაში 25.09.1995წ.-ს.

ეს იყო 26 წლის წინ. მოდით, ვნახოთ როგორ გაიზარდა ფასების ინდექსი ამ 26 წლის განმავლობაში:

ფასების ინდექსი ინფლაციის შებრუნებული მაჩვენებელია. 1996 წლიდან დღემდე ინფლაციის წლიური საშუალო ტემპი 8.4 %-ია, რაც ადამიანურ ენაზე ნიშნავს, რომ ყოველ წელს საშუალოდ 8.4%-ით მეტის გადახდა გიწევს იმავე პროდუქციაში, რასაც წინა წელს ყიდულობდი. ხორცი, რომ ავიღოთ იმ ფასებში დღეს უნდა ღირდეს 32.57 ლარი - 4 ლარის ნაცვლად; ბენზინი 2.69 ლარი - 0.33 ლარის ნაცვლად; პური - 1.63 ლარი 0.2 ლარის ნაცვლად; ყველი 10.58 ლარი 1.3 ლარის მაგივრად. თუ გავითვალისწინებთ, რომ ინფლაციის გარდა ფასწარმოქმნაზე სხვა პარამეტრებიც მოქმედებს, მაგ. ნავთობის ფასი, პურის მარცვლის მოსავლის რაოდენობა და ა.შ. აღმოვაჩენთ, რომ პური ყოველთვის ღირს იმდენი რამდენიც უნდა ღირდეს, უბრალოდ ამ პერიოდის განმავლობაში ჩვენ ყველანი ვიხდით უხილავ გადასახადს, რომელსაც ინფლაცია ქვია. ამ გადასახადის შემქმნელი არის ყველა ფინანსური სისტემა, რომლის სათავეშია ცენტრალური ბანკი და ამ ბანკს აქვს ფულის შექმნის ექსკლუზიური უფლება.

ეს რაც ზედაპირზე ჩანს, მაგრამ ვისაც არ გვიყვარს ზედაპირზე სრიალი და გვსურს გავერკვეთ მოვლენაში რაც შეიძლება სიღრმისეულად, გვესმის, რომ ასევე ფულს ვქმნით: ჩვეულებრივი გადასახადის გადამხდელები და კომპანიები, რომლებიც კომერციულ ბანკში ვიღებთ სესხს. ფაქტიურად, ყოველ ჯერზე, როდესაც მოგინდებათ ახალი ტელეფონის, ტელევიზორის, ავტომობილის და ა.შ. შეძენა სესხით, თქვენ ხდებით ინფლაციური პროცესის თანამონაწილე (დანაშაულის სურნელი დატრიალდა 🤣). სესხის მიმდინარეობის დროს მსესხებელი ქმნის დაახლოებით იმდენივე ფულს, რამდენსაც უხდის პროცენტის სახით გამსესხებელს. ასე, რომ ეროვნული ბანკი და კომერციული ბანკები არიან მხოლოდ ინსტრუმენტები და მსესხებლები (მთავრობა, გადასახადის გადამხდელები და კომპანიები) ვართ ინფლაციის რეალური დამკვეთები. ჩემს აპრილის პოსტში დავსვი კითხვები:

"ნუთუ არავის გაგჩენიათ კითხვა მაინც, თუ რა საჭიროა ინფლაცია? მის გარეშე ვერ ვიცხოვრებთ? როგორ გავაკეთოთ ისე, რომ ინფლაცია არ არსებობდეს?"

ბოლო კითხვას რომ გავცეთ პასუხი, გამოდის, რომ თუ არ ავიღებთ პროცენტიან სესხს არც მთავრობა, არც გადასახადის გადამხდელები და არც კომპანიები - არ გვექნება ინფლაცია (სინამდვილეში შესაძლოა გვექნება მაინც ინფლაცია, ოღონდ ამ ინფლაციის შემქმნელი უკვე მხოლოდ ეროვნული ბანკი თუ იქნება და ამ შემთხვევაში უკვე სამართლიანი იქნება ამ ფინანსური ინსტიტუტისკენ თითის გაშვერა. მოიცათ, ეროვნულ ბანკს ხომ კონსტიტუციით მივეცით ფულის (პოტენციურად ინფლაციის) შექმნის ექსკლუზიური უფლება?).

ძვირფასო მკითხველო, აქამდე თუ წაიკითხე, ყოჩაღ თქვენს გამძლეობას, მეც ტვინი მეტკინა 😀. თუმცა, ინფლაციის ცნების გაგება უკიდურესად აუცილებელია ფინანსური განათლებისთვის.

ინფლაცია ცუდია თუ კარგია?

ამ კითხვას სწორად რომ გავცეთ პასუხი, ჯერ უნდა გავცეთ პასუხი სხვა კითხვას: მოგვემატა თუ არა წინა წელთან შედარებით შემოსავალი და იყო თუ არა ეს შემოსავალი მეტი ვიდრე იყო ინფლაცია? მაგ. თუ 2020 წელს გვქონდა შემოსავალი (ხელფასი, გირაო, საბანკო პროცენტი) 1000 ლარი, ხოლო 2020 წლის საშუალო წლიური ინფლაცია 10% იყო და შემოსავალი 2021 წელს დაგვრჩა 1000 ლარი - ინფლაცია ჩვენთვის ძალიან ცუდია. თუ 2021 წელს შემოსავალი გაგვიხდა 1100 ლარი - ინფლაცია მაინც ცუდია, იმიტომ რომ თითქოს 100 ლარით მოგვემატა შემოსავალი, მაგრამ ინფლაციის გამო ეს 1100 ლარი მსყიდველობითი უნარით 2020 წლის დასაწყისის 1000 ლარის ტოლფასია. თუ შემოსავალი 2021 წელს 1100 ლარზე მეტია ინფლაცია ჩვენთვის მაინც ცუდია (მართალია ნაკლებად ვიდრე სხვებისთვის, მაგრამ ცუდია მაინც).

მოკლედ, ინფლაცია უფრო ცუდი მოვლენაა, ვიდრე კარგი, მაგრამ ასეთია თამაშის წესი და ამას ვერ გავექცევით. უკეთესი ვერ მოვიფიქრეთ კაცობრიობამ ან თუ მოვიფიქრეთ უმრავლესობაში ამ უკეთესმა ფინანსური სისტემის მოწყობის აზრმა ჯერ ვერ გაიმარჯვა. ამიტომ ამ სტატიასაც დავასრულებ ეროვნული ბანკის შესახებ ჩემი აპრილის სტატიაში მოყვანილი სიტყვებით:

იყავით ჯანმრთელები, იზრუნეთ თქვენი შემოსავლების ზრდაზე და იყავით თქვენი ცხოვრების განმკარგავები (ეს, ისე... სადღეგრძელოების მოყვარულთათვის)!

დროდადრო ყველაფერს თავისი სახელი უნდა დაერქვას! - © უცნობი გადასახადის გადამხდელი, 22 ნოემბერი, 2021 წ.

ეროვნული ბანკის უმთავრესი მიზანია...

 

ზოგიერთები ტყუილად ესხმით თავს ეროვნულ ბანკს, ეს დაახლოებით იგივეა, რომ ფინანსურ მენეჯერს დააბრალო, რატომ გვაქვს წამგებიანი წარმოებაო. სამწუხაროდ, დღევანდელ მსოფლიოში რატომღაც ლამაზ ტყუილს უპირატესობას ვანიჭებთ, ვიდრე ობიექტურ ჭეშმარიტებას, რაც თავის მხრივ ახალისებს არა სამყაროს გააზრებულად აღქმის უნარს, არამედ ახალისებს ტრაფარეტულ აზროვნებას.

ეროვნული ბანკის შესახებ კანონის მუხლი 3. ეროვნული ბანკის ამოცანები და ფუნქციებში ვკითხულობთ: " 1. ეროვნული ბანკის ძირითადი ამოცანაა ფასების სტაბილურობის უზრუნველყოფა."

ჩემი აზრით, უფრო მართებული იქნებოდა შემდეგი განმარტება: "ეროვნული ბანკის საქმიანობის უმთავრესი მიზანია ფასების სტაბილური ზრდის უზრუნველყოფა."

რისი თქმის საშუალებასაც გვაძლევს ეროვნული ბანკის საიტზევე გამოქვეყნებული სტატისტიკური მონაცემები, კერძოდ "სამომხმარებლო ფასების ინდექსი":

2010 წელთან შედარებით ფასები ლარში საშუალოდ გაზრდილია 50.5 %-ით ანუ 2010 წელს რასაც 100 ლარით ყიდულობდით, 2021 წელს ყველაფერ იგივეს საყიდლად 150,5 ლარი გჭირდებათ. ეს იმას ნიშნავს, რომ ფასები ლარში ამ 11 წლის განმავლობაში წლიურად დაახლოებით 3.8%-ით იზრდებოდა.

ასევე ჩემს გამოთქმულ აზრს ამყარებს ისიც, რომ თვითონ ამ ინსტიტუტს აქვს გაცხადებული: საქმეებს ისე წარვმართავთ, რომ ფასები წლიურად 3%-ით გაიზრდებაო (სამწუხაროდ, რთულია ამ ამოცანის შესრულებაც კი და 2019 წლის იანვრიდან ფაქტიური საშუალო წლიური ინფლაცია 5%-ია).

თარგეთირებული წლიური 3% ინფლაცია ნიშნავს, რომ თუ ეროვნული ბანკი დასახულ ინფლაციას უზრუნველყოფს, ფასები გარანტირებულად გაიზრდება:

5 წელიწადში - 15.93%-ით ანუ იმას რასაც 100 ლარით დღეს ყიდულობთ 5 წელიწადში იგივეს საყიდლად 115,93 ლარი დაგჭირდებათ;

10 წელიწადში - 34.39%-ით ანუ იმას რასაც 100 ლარით დღეს ყიდულობთ 10 წელიწადში იგივეს საყიდლად 134,39 ლარი დაგჭირდებათ;

15 წელიწადში - 55.80%-ით ანუ იმას რასაც 100 ლარით დღეს ყიდულობთ 15 წელიწადში იგივეს საყიდლად 155.80 ლარი დაგჭირდებათ;

20 წელიწადში - 80.61%-ით ანუ იმას რასაც 100 ლარით დღეს ყიდულობთ 20 წელიწადში იგივეს საყიდლად 180,61 ლარი დაგჭირდებათ;

25 წელიწადში - 109.38%-ით ანუ იმას რასაც 100 ლარით დღეს ყიდულობთ 25 წელიწადში იგივეს საყიდლად 209,38 ლარი დაგჭირდებათ...

ინფლაცია და ფასების ზრდა ეს ხომ ობიექტურად არის ერთი მედლის ორი მხარე და ინფლაციას ვაპროტესტებთ მხოლოდ მაშინ, როდესაც ჩვენი შემოსავლები არ იზრდება ან უმნიშვნელოდ გაზრდილია და თვალნათლად ჩანს ინფლაციის ნეგატიური ეფექტი გამოხატული გაზრდილ ფასებში. ხოლო როცა ჩვენი შემოსავლები უფრო სწრაფად იზრდება ვიდრე ინფლაციის გამო ფასები, მაშინ ინფლაცია არავის ახსენდება (!!!). ნუთუ არავის გაგჩენიათ კითხვა მაინც, თუ რა საჭიროა ინფლაცია? მის გარეშე ვერ ვიცხოვრებთ? როგორ გავაკეთოთ ისე, რომ ინფლაცია არ არსებობდეს?..

თემას რომ დავუბრუნდეთ, ინფლაცია და შესაბამისად ფასების ზრდა გრძელვადიან პერსპექტივაში გარდაუვალია ყველა ფინანსურ სისტემაში, რომელშიც ცენტრალური ბანკია და ამ ბანკს აქვს ფულის "შექმნის" ექსკლუზიური უფლება. ძვირფასო ეროვნულო ბანკო, დავწეროთ როგორც არის: "ეროვნული ბანკის საქმიანობის უმთავრესი მიზანია ფასების სტაბილური ზრდის უზრუნველყოფა ლარის ფულადი მასის სტაბილური ზრდის სახით." ეს იქნება სამართლიანი პოსტულატი და ლარის კურსის სტაბილიზაციას ვეღარავინ მოგთხოვთ.

სამწუხაროდ, ძვირფასო მკითხველო, ფასები გრძელვადიან პერსპექტივაში ყოველთვის გაიზრდება, ხოლო კარგ ეკონომიკურ ზრდას კი მთავრობები ყოველთვის ვერ უზრუნველყოფენ. ... და დღეს სწორედ ამის მომსწრენი ვართ, ეკონომიკა შემცირდა, ხოლო ლარის ფულადი მასა ჭარბია ამ ზომის ეკონომიკისთვის და ეს განაპირობებს იმას რომ ფასები ჩვენს თვალწინ იზრდება (სინამდვილეში ეს ფასების ზრდა ეროვნული ვალუტის გაუფასურებითაა გამოწვეული). ცენტრალური ბანკების ძირითადი ფუნქცია დე-ფაქტო გამომდინარეობს ფულადი მასის სტაბილურ ზრდაში (იმ გათვლით, რომ ეკონომიკა გაიზრდება), რასაც თარგეთირებულ ინფლაციას ეძახიან...

მოკლედ, იყავით ჯანმრთელები, იზრუნეთ თქვენი შემოსავლების ზრდაზე და იყავით თქვენი ცხოვრების განმკარგავები (ეს, ისე... სადღეგრძელოების მოყვარულთათვის)!

დროდადრო ყველაფერს თავისი სახელი უნდა დაერქვას! - © უცნობი გადასახადის გადამხდელი, 30 აპრილი, 2021 წ.

PS. მაგალითისთვის, გაერთიანებული სამეფოს ცენტრალური ბანკი (Bank of England) პირდაპირ წერს საკუთარ საიტზე, რომ "ჩვენ ვართ პასუხისმგებელი, რომ გვქონდეს ინფლაცია (ფასების ზრდა) დაბალი და სტაბილური" (We are responsible for keeping inflation (price rises) low and stable). იქვე საიტზე აქვთ ინფლაციის განმარტებაც და მაგალითიც. ეს პასუხისმგებლიანი მიდგომაა. გაერთიანებული სამეფოს მთავრობა ავალდებულებს Bank of England-ს, რომ ინფლაცია ქონდეს არაუმეტეს 2%-ისა. გამოდის, რომ თუ, პირობითად, გაერთიანებული სამეფოს ფინანსთა სამინისტრო მოითხოვს Bank of England-ისგან იმხელა ოდენობის სესხს (ფულის შექმნას), რომელიც Bank of England-ის შეფასებებით საფრთხეს შეუქმნის მიზნობრივი ინფლაციის პროცენტულ ნიშნულს (2%), უკანასკნელს არ შეექმნება დისკომფორტი, რომ უარით გაისტუმროს ფინანსთა სამინისტრო ან არ დაუკორექტიროს სესხის ოდენობა და ა.შ.